Jeże w ogrodzie
Jeże w ogrodzie
Jeże w ogrodzie to prawdziwy skarb. W tym artykule znajdziesz porady dotyczące tworzenia najlepszych warunków w ogrodzie dla jeży, wskazówki jak zaprosić go do swojego ogrodu i poznasz bliżej tego przyjaciela każdego ogrodnika.
Odwiedź nasze media:
Gdzie żyją jeże?
Jeże to stworzenia zwyczajowo żyjące na skraju lasu i można je spotkać wśród żywopłotów, pól i innych obszarów wiejskich, gdzie występuje mozaika siedlisk, w tym drzewa, otwarte łąki i zarośla. Na obszarach miejskich i podmiejskich żyją na obszarach naśladujących siedliska wiejskie, w tym na cmentarzach, ogrodach i w parkach. Wydaje się, że szczególnie lubią zarośla jeżyn, otwarte pryzmy kompostu i stosy drewna. Często zakładają gniazda pod szopami ogrodowymi.
W Polsce występują dwa gatunki jeży: jeż wschodni (Erinaceus concolor), zamieszkujący niemal cały kraj oraz jeż europejski (zachodni) (Erinaceus europaeus), którego spotkamy na zachodzie kraju.
Jeże są niewielkie, bo długość ich głowy i tułowia osiąga 20-30 cm, a waga to około 800 g. Mimo to są to największe ssaki owadożerne występujące w Polsce. Jeże wchodzą do naszych ogrodów przez dziury w płotach, szczeliny pod bramami i inne małe otwory. Nie potrzebują dużej dziury, aby przejść. Wystarczy otwór o średnicy około 10-15 cm.
Jeże w ogrodzie
Jeże w ogrodzie to dobry znak, ponieważ oznacza, że Twój ogród jest otwarty i dostępny, a także zapewnia im schronienie i pożywienie. W poszukiwaniu pożywienia i partnera jeże pokonują nawet 2 km w ciągu nocy i często wracają do tego samego ogrodu.
Różne badania wykazały, że jeże chętniej spędzają czas w ogrodach, w których zapewniony jest dodatkowy pokarm, oraz w tych, w których znajdują się otwarte kompostowniki. Samiec jeża może spędzić około tygodnia odwiedzając ten sam ogród, a następnie przenieść się na inne miejsce, podczas gdy samica może wychowywać młode, więc może spędzić kilka tygodni w jednym ogrodzie.
Jeże zazwyczaj hibernują między listopadem a marcem, więc prawdopodobieństwo ich zauważenia w tym czasie jest praktycznie żadne. Jednak nie wszystkie jeże zapadają w stan hibernacji, więc czasami także zimą możesz mieć dziwnego gościa w ogrodzie.
Najbardziej charakterystyczną cechą jeża są oczywiście kolce. Mają one długość około 2-3 cm i są to przekształcone włosy, zbudowane z keratyny. Kolce jeża są głęboko osadzone i bardzo elastyczne. Pełnią funkcję obronną. Uwierz mi, nie chcesz poczuć jak wbijają się w skórę. A dodatkowo bardzo trudno je wyciągnąć po wbiciu.
Oznaki jeży w ogrodzie
Zastanawiałeś się kiedyś czy jeże wydają jakieś odgłosy? Otóż tak! Jeże wydają odgłosy np. pociągania nosem. Więc jeśli zostawisz otwarte okna w nocy w lecie, być może uda Ci się je usłyszeć w ogrodzie. Jeśli to się nie uda, będziesz musiał poszukać śladów, aby sprawdzić, czy jeże odwiedzają twój ogród.
Jednym z najbardziej oczywistych śladów świadczących o tym, że jeże odwiedzają Twój ogród są jeżowe odchody. Łatwo je rozpoznać, ponieważ są ciemniejsze niż odchody większości innych zwierząt. Kupa jeża może lśnić od skrzydeł chrząszczy i innych owadów. Innym łatwym sposobem sprawdzenia, czy jeże odwiedzają Twój ogród, jest szukanie tropów jeży. Tropy czyli ślady kroków jeży są unikalne i nie da się ich pomylić z innymi.
Możesz ich szukać w błocie lub zrobić specjalną pułapkę na jeżowe tropy. Przed karmnikiem możesz zrobić kałużę błota, za nim ułożyć kartkę papieru i dopiero miskę. Przy odrobinie szczęścia jeż przejdzie jak po sznurku i zostawi swoje ślady.
Oczywiście najprosysztym rozwiązaniem jest zamontowanie kamery fotopułapki. Pozwoli ci ona uchwycić nie tylko jeże, ale także wszystkie pozostałe zwierzęta, które odwiedzają twój ogród. U mnie są to nie tylko jeże czy koty, ale także kuny i lisy.
Fakty o jeżach
Kiedy jeże rodzą młode?
Jeże budzą się z hibernacji wiosną i wkrótce potem łączą się w pary. Samice są w ciąży przez około cztery tygodnie i późną wiosną lub wczesnym latem wydają na świat pierwszy miot składający się z maksymalnie siedmiu młodych.
Matka codziennie opuszcza gniazdo, aby zdobyć pożywienie, dzięki któremu będziemy mogła nakarmić młode mlekiem. Po trzech lub czterech tygodniach jeżyki są na tyle dorosłe, że mogą towarzyszyć matce w wyprawach w poszukiwaniu pożywienia.
Podczas takich wypraw jeżyki uczą się, co jeść, ale mimo to wracają do gniazda, aby napić się jeszcze mleka matki. Po około sześciu tygodniach młode zaczną samodzielnie eksplorować teren. Od tego momentu stają się niezależne od matki i rodzeństwa.
Czasami jeże rodzą drugi miot późnym latem lub wczesną jesienią. Posiadanie młodych pod koniec sezonu jest ryzykowne, ponieważ jeżyki urodzone w tym okresie mogą nie mieć wystarczającej ilości pożywienia, aby przybrać na wadze i pomyślnie zapaść w sen zimowy.
Na czym polega hibernacja?
Hibernacja zimowa to niesamowity proces. Temperatura ciała jeża spada do zaledwie 5-10 stopni C. Specjalny mechanizm termoregulacji dostosowuje metabolizm jeża do zmieniającej się temperatury na zewnątrz gniazda. Tętno spada ze 181 uderzeń na minutę do 20, a oddech – z 50 do 1. Podczas snu zimowego jeże w ogrodzie leżą zwinięte w ciasną kulkę, a mięśnie blokują możliwość rozprostowania ich ciała. Budzą się od czasu do czasu – mniej więcej raz na miesiąc.
Pamiętaj, że jeśli zimą, rozkopując jakąś stertę liści natkniesz się na sztywnego i pozornie nie oddychającego jeża, przykryj go z powrotem liśćmi i pozwól mu spać dalej.
Czy jeże potrafią pływać?
Jeże potrafią pływać, a w letnie noce mogą zażyć orzeźwiającej kąpieli w ogrodowym oczku wodnym. Jednak szybko się męczą i jeśli nie są blisko brzegu, mogą utonąć. Jeśli masz oczko wodne upewnij się, że ma łagodne, nachylone boki, aby jeże mogły łatwo wchodzić i wychodzić.
Co jedzą jeże w ogrodzie?
Jako małe dzieci byliśmy karmieni wiedzą, że jeże jedzą jabłka. Mam nadzieję, że dziś małych dzieci nie uczy się już takich głupot. Jeże słyną też z jedzenia ślimaków. Ale w rzeczywistości żywią się różnymi bezkręgowcami, w tym gąsienicami, chrząszczami, larwami, żabami, jaszczurkami, a nawet oseskami gryzoni, np. myszy. Ślimaki stanowią bardzo małą część ich diety i mogą powodować chorobę płuc u jeży.
Badania wskazują, że jeż ważący około 800 g, zjada nawet 200 g pokarmu w ciągu doby. To oznacza, że jest w stanie skutecznie likwidować ogromne ilości szkodników w naszych ogrodach!
Jeśli chcesz zapewnić jeżom dodatkowe pożywienie, stosuj karmę dla kotów lub psów, która jest bogata w białko i witaminy. Jeże mają małe pyski, dlatego np. ciasteczka dla kociąt są dla nich idealne.
Jaki dźwięk wydają jeże w ogrodzie?
Jak już wspomnieliśmy, jeże wydają dźwięk podobny do pociągania nosem. Ale to nie wszystko. Jeże wydają różnorodne dźwięki, które wskazują na ich stan zdrowia, aktywność oraz na to, czy są zestresowane, czy zadowolone.
- Najczęstszym dźwiękiem, jaki wydają jeże, jest chrząkanie i sapanie, podobne do wydawanego przez świnię. Oznacza to, że jeż spaceruje i szuka pożywienia. Nie ma się czym martwić. Jeż to takie rubaszne zwierzątko i bardzo przebojowe.
- Jeśli usłyszysz dźwięk podobny do dźwięku lokomotywy parowej, jest to dźwięk pary jeży lub samca próbującego kopulować z samicą.
- Młode jeże w gnieździe wydają dźwięk przypominający pisklę. Jeśli słyszysz taki dźwięk wielokrotnie w ciągu dnia, może to oznaczać, że matka porzuciła gniazdo lub doznała obrażeń podczas poszukiwania pożywienia. Jeśli kolejnego dnia dalej słyszysz piski, szukaj gniazda i leć z małymi do weterynarza, ich mama już pewnie nie wróci.
- Kaszlący jeż to najpewniej chory jeż. W takiej sytuacji także skontaktuj się z lokalną lecznicą weterynaryjną.
Co zrobić, jeśli znajdziesz jeża w swoim ogrodzie?
Jeśli zauważysz jeże w ogrodzie kszątające się nocą w poszukiwaniu pokarmu, najlepszą rzeczą, jaką możesz zrobić, to nic nie robić! Po prostu ciesz się chwilą i obserwuj. Jest to całkowicie normalne zjawisko i powinieneś się cieszyć, że Twój ogród odwiedzają te pożyteczne ssaki.
Jeśli zobaczysz jeża w lecie w ciągu dnia, najpewniej jest to matka, która ze względu na zgraje maluchów, musi o wiele więcej jeść, a więc i częściej polować. Obserwuj takiego jeża przez chwilę z większej odległości i sprawdź, czy idzie po linii prostej i idzie celowo. Jeśli tak, to nic nie rób. Może to oznaczać, że w pobliżu znajduje się gniazdo.
Gdy jeż chodzi w kółko, siedzi, leży lub wydaje odgłosy przypominające kaszel, z pewnością coś mu dolega. Podnieś go w rękawiczkach i włóż do pudełka o wysokich ściankach i przykryj ręcznikiem. Następnie zabierz go do najbliższej lecznicy.
Ciąg dalszy pod zdjęciem
Jeśli zobaczysz jeża w ciągu dnia jesienią lub zimą, może to oznaczać wiele różnych rzeczy. Być może jeż nie zdołał zbudować wystarczającej masy, aby zapaść w hibernację. Może być chory. Jego kryjówka mogła zostać wykryta przez drapieżnika. W takiej sytuacji im szybciej zaczniesz działać, tym większa będzie szansa na uratowanie jeżowi życia. Użyj rękawiczek, aby włożyć go do pudełka z wysokimi ściankami i zanieść do najbliższego weterynarza.
Czasami, jeśli jeż jest chory i nie jest w stanie regulować własnej temperatury, będzie szukał ciepłych miejsc do odpoczynku. Może się zdarzyć, że taki osobnik będzie próbował dostać się do Twojego domu lub będzie leżał w słonecznym miejscu w ogrodzie. Oznacza to, że jeż jest bardzo chory i należy go natychmiast zabrać do weterynarza.
Nigdy nie zakładaj, że możesz sam zaopiekować się jeżem i zawsze szukaj profesjonalnego wsparcia u weterynarza. Tym bardziej, jeśli nie masz doświadczenia z dzikimi zwierzętami. Pamiętaj, że zdrowy jeż nigdy nie będzie się opalał i nie będzie próbował wejść do Twojego domu.
Najlepsze sposoby na pomoc jeżom
Liczba jeży maleje w strasznym tempie. Ze względu na gwałtowny spadek ich populacji od roku 2004 znajdują się pod ścisłą ochroną. Niestety to my ludzie przyczyniliśmy się do tego, że jeże stały się gatunkiem zagrożonym i wymagającym pomocy.
Na obszarach wiejskich intensywne rolnictwo doprowadziło do fragmentacji siedlisk, takich jak zagajniki i żywopłoty, co skutkuje mniejszą liczbą miejsc do gniazdowania, hibernacji i zdobywania pożywienia. Drogi i autostrady dzielą siedliska i stwarzają zagrożenia. Stosowanie pestycydów i herbicydów jest przyczyną spadku liczebności ich pożywienia, takiego jak gąsienice, chrząszcze i inne owady.
Jak pomóc jeżom
Niestety to, w jaki sposób my ludzie żyjemy i mieszkamy, bardzo utrudnia jeżom życie. Dobra wiadomość jest jednak taka, że ogrodnicy mogą zrobić wiele, aby jeżom pomóc. Jedną z najlepszych rzeczy, jakie możesz zrobić dla jeży, jest zapewnienie im wstępu do ogrodu. Po prostu wytnij otwór o wymiarach 13 cm x 13 x m w dolnej części płotu. Jeśli masz duży ogród, rozważ wykonanie otworów w kilku miejscach. Jeśli dogadasz się z sąsiadami, możesz stworzyć „autostradę dla jeży”, dzięki której jeże będą mogły pokonywać większe odległości.
Jak przyciągnąć jeże do ogrodu?
Posadź żywopłot
Żywopłot to idealne siedlisko dla jeży. Pod żywopłotami gromadzą się stosy opadłych liści, gałązek, a jeże uwielbiają żerować, hibernować i wychowywać młode w takich warunkach. Rośliny takie jak głóg i leszczyna będą przyciągać ćmy składające jaja, zwiększając liczbę gąsienic – ulubionego pożywienia jeży.
Zadbaj o bezpieczeństwo nad wodą
Aby mieć pewność, że jeż będzie mógł bezpiecznie wejść i wyjść z oczka wodnego, możesz włożyć do niego deskę, która będzie pełniła rolę mostu, molo i drabiny dla jeża. Jeśli twoje oczko jest płytki i ma łagodny spadek, jeż poradzi sobie bez dodatkowych pomocy.
Jeże w ogrodzie – Sprawdź teren przed koszeniem
Szpitale dla jeży i ośrodki ratunkowe są pełne jeży z obrażeniami spowodowanymi przez wykaszarki. Przed użyciem podkaszarki sprawdź wysoką trawę. Jeśli znajdziesz jeża, przenieś go w bezpieczne, ustronne miejsce. Śmierć pod kosiarką lub wykaszarką to po śmierci pod kołami samochodów drugi najczęstszy sposób, w jaki ludzie zabijają jeże.
Unikaj używania środków na ślimaki
Konwencjonalne granulki na ślimaki zawierają metaldehyd, który jest śmiertelny dla jeży. Przyjazne dla dzikich zwierząt, organiczne granulaty zawierają mniej toksyczny fosforan żelaza, ale nie ma prawdziwego dowodu na to, że są one bezpieczne dla jeży.
Zrób domek dla jeża
Jeże potrzebują suchego, bezpiecznego miejsca do wychowywania młodych i hibernacji. Zbuduj własny domek dla jeży, a zwiększysz szanse na to, że zamieszka u ciebie. Najlepiej przykryj domek warstwą liści i wykonaj tunel wejściowy (o wymiarach około 13 cm x 13 cm i długości 25 cm), aby zapobiec przedostawaniu się do środka drapieżników. Sprawdź jak zrobić domek dla jeża.
Nie wyrzucaj gałęzi i liści
Stos liści lub gałązek pozostawiony w cichym zakątku ogrodu lub sterta kompostu to idealne siedlisko dla jeży, zapewniające im ciepłe, suche i odosobnione miejsce do gniazdowania i hibernacji. Poza tym małe bezkręgowce, takie jak ślimaki, stonogi i chrząszcze, również znajdą tam schronienie, zapewniając pożywienie głodnym jeżom.
