Pasożyty murarki ogrodowej
Pasożyty murarki ogrodowej
Choć murarka ogrodowa jest pszczołą samotniczką, to często żyje w dużych koloniach. Pomimo takiego stylu życia, pszczoła ta nie ma instynktu społecznego i nie broni swojego gniazda. Dzięki temu jest owadem bardzo łagodnym i dlatego też nie musimy obawiać się przebywania w pobliżu gniazda. Murarka ogrodowa jest bardzo skutecznym zapylaczem i dlatego cieszy się sporą popularnością wśród ogrodników i sadowników. Dodatkowym atutem tej pszczoły dla hodowców jest bardzo niski nakład pracy związany z hodowlą. Największym i praktycznie jedynym problemem w hodowli mogą być pasożyty murarki ogrodowej.
W tym wpisie postaramy się opisać zagrożenie każdego hodowcy – pasożyty murarki ogrodowej, atakujące gniazda oraz domki dla murarek.
Jak najchętniej mieszkają murarki?
Najchętniej zasiedlanym przez murarki materiałem gniazdowym jest trzcina pospolita. Przekrój rurek trzcinowych dla murarek powinien wynosić około 5-8 mm. Średnica otworów gniazdowych ma wpływ płeć potomstwa. Zasadniczo w rurkach o mniejszym przekroju samice składają niezapłodnione jaja, z których wylęgają się samce, dlatego w hodowli warto zapewnić murarkom rurki o różnym przekroju.
Jeśli zapewnimy murarkom trzcinę o odpowiedniej średnicy, suche miejsce, zabezpieczone przed wilgocią, z wejściami zwróconymi na południe, to jedynym problemem, na jaki możemy natrafić w hodowli, są pasożyty, które zamieszkują gniazda.
Co zrobić, aby jak najlepiej zabezpieczyć się przed występowaniem pasożytów w hodowli?
Przede wszystkim pod żadnym względem nie powinno wykorzystywać się dwukrotnie tych samych rurek trzcinowych w kolejnym sezonie. Wyniki badań przeprowadzonych w Pracowni Pszczelnictwa SGGW pokazały, że w rurkach trzcinowych wykorzystanych ponownie straty wywołane przez pasożyty i grzyby wyniosły aż 97,5%. To chyba wystarczający argument za tym, aby rurki wykorzystywać tylko raz.
Ponieważ wiele pasożytów składa jaja w otwartych komórkach lęgowych, gdy samice murarek zbierają pyłek, nie jesteśmy w stanie temu zapobiec. Możemy jedynie pomóc murarkom skrócić czas przebywania poza gniazdem, zapewniając im bogatą bazę pokarmową.
Do najczęściej spotykanych pasożytów gniazd murarek należą muchy Cacoxenus indagator, błonkówki Monodontomerus obscurus, czy roztocze Chaetodactylus osmiae.
Muchy pojawiają się w gniazdach pszczół niedługo po pierwszych wylotach murarek. Samice czekają w pobliżu gniazd murarek, a po opuszczeniu przez pszczołę gniazda wchodzą do środka i składają wewnątrz jaja. Im dłuższa nieobecność pszczoły, tym więcej jaj zniesie pasożyt. Larwy, które wylęgają się z jaj, zjadają następnie pyłek przyniesiony dla larwy murarki, przez co powodują, że larwa murarki umiera śmiercią głodową. Gdy wewnątrz komory nie znajduje się za dużo larw much, murarka może przeżyć i nawet uprząść kokon, choć będzie on zauważalnie mniejszy.
Drugim pasożytem często spotykanym w gniazdach murarki jest osa Monodontomerus obscurus Westwood (Hymanoptera Torymidae). To jeszcze bardziej podstępny pasożyt gniazd murarek niż muchy. Samica osy przebija żądłem ścianę kokonów murarki, paraliżuje znajdującą się w nim poczwarkę jadem i składa obok niej kilka jaj. Po wylęgnięciu larwy pasożyta żywią się martwą murarką. W jednej komorze lęgowej osa składa średnio 10 jaj.
Jak ograniczyć pasożyty murarki ogrodowej?
Oprócz corocznej wymiany rurek trzcinowych oraz dokładnym czyszczeniu różnego rodzaju formatek wykonanych z materiałów sztucznych, jedynym sposobem na ograniczenie populacji pasożytów gniazd murarek jest coroczna selekcja kokonów. Murarki przeobrażają się w postać dorosłą pod koniec lata, zatem do selekcji kokonów możemy przystąpić z powodzeniem już we wrześniu. Pamiętaj także o tym, aby spalić pozostałości zarówno po wyjęciu kokonów, jak i wiosną puste oprzędy – około 3 tygodnie po tym, jak wykluły się pierwsze murarki. W tym czasie wszystkie pszczoły powinny się już wykluć, a pasożyty wydostają się ze swoich oprzędów później, możesz więc w ten sposób znacznie ograniczyć ich ilość.
Selekcja kokonów to zajęcie pracochłonne, ale – przynajmniej dla mnie – bardzo przyjemne. Rozcinamy rurki trzcinowe, wyjmujemy kokony, wstępnie czyścimy je z pyłku i dokładnie przyglądamy się wszystkim kokonom. Do dalszej hodowli zostawiamy tylko prawidłowo wykształcone kokony, a wszelkie spleśniałe, czy uszkodzone najlepiej spalić. Dzięki takiej selekcji kokonów można bardzo skutecznie ograniczyć ilość pasożytów w naszej hodowli murarki ogrodowej.
Kto jeszcze mieszka w gniazdach murarek?
W gniazdach murarek można także znaleźć wielu przypadkowych mieszkańców i niszczycieli gniazd. W większości przypadkowi mieszkańcy nie stanowią zagrożenia dla hodowli. Nie mają wpływu na wzrost populacji pszczół i nie wyrządzają wielkich szkód. Powinniśmy je traktować raczej jako ciekawostkę.
Do takich niechcianych mieszkańców gniazd należą m.in. chrząszcze Ptinus fur, Trogoderma glabrum, Megatoma undata, czy Tribolium castaneum. Chrząszcze odżywiają się resztkami pyłku lub martwymi pszczołami.
W gniazdach murarek można także spotkać błonkówki Auplopus carbonarius, które wykradają zaprawę murarską z korków blokujących wejście do tunelu lęgowego. W ten sposób ułatwiają wejście do gniazda innym owadom. Gniazda murarek zamieszkują również złotolitki Chrysis ignita, złotooki z rodziny Chrysopidae, osy Vespula germanica, chrząszcze Trichodes apiarus, a także mrówki Fornicula auricularia.
Ile rurek powinno być w gnieździe murarek?
Jak widzisz hodowla murarek jest bardzo prosta. Najważniejsze, aby pamiętać o corocznej selekcji kokonów oraz zapewnieniu suchego miejsca z dużą ilością rurek trzcinowych. Ja rozpoczynałem swoją hodowlę od 200 kokonów, po trzech latach pszczół mam tysiące. Populacja pszczół może wyraźnie przyrastać, pod warunkiem, że samicom murarek zapewni się co roku nowe rurki trzcinowe w odpowiedniej ilości. Na moje pierwsze 200 kokonów przygotowałem 300 rurek trzcinowych i prawie wszystkie rurki zostały wykorzystane. Średnio można założyć, że na 1000 kokonów warto przygotować około 1000 rurek.
