Prawoślaz lekarski – z cyklu: Niezwykłe dary natury
Prawoślaz lekarski (Althaea officinalis) to inaczej: topolówka lekarska, ślaz lekarski, ślaz prawdziwy, malwa prawdziwa. To wieloletnia roślina z rodziny ślazowatych osiągająca wysokość do 150 cm. Łodyga: wzniesiona, obła, od dołu drewniejąca. Liście: duże, klapowate, dłoniaste, na końcach zaostrzone, z karbowanym brzegiem, ułożone naprzemianlegle, ogonkowe.
Prawoślaz lekarski kwitnie latem: w lipcu i sierpniu. Kwiat wyrastają z kącików liści w górnej części łodygi. Mają średnicę do 5 cm, są pięciopłatkowe o barwie różowo-białej. Owoc to spłaszczona rozłupnia, rozpadająca się na 15 – 25 jednonasiennych rozłupek.
Jak na prawdziwy skarb natury przystało, z tej rośliny można wykorzystać praktycznie każdą jej część. Surowcem zielarskim jest krótkie i mięsiste kłącze, korzeń, liście i kwiaty.
W Polsce prawoślaz lekarski spotyka się w stanie naturalnym na Kujawach i w Wielkopolsce – rośnie w rowach, mokrych łąkach i pastwiskach.
Prawoślaz lekarski – właściwości
Prawoślaz lekarski ma właściwości przeciw zapalne, wykrztuśne, powlekające i zmiękczające. W medycynie korzeń prawoślazu wykorzystuje się w schorzeniach przewodu moczowego, zapaleniu pęcherza i przewodu pokarmowego, wrzodach, uszkodzeniu błon śluzowych gorącymi płynami i substancjami żrącymi w postaci wyciągów wodnych, sproszkowany w zaparciach a rozdrobniony i wymieszany z niewielką ilością wody zewnętrznie na trudno gojące się rany, oparzenia i owrzodzenia.
Liście prawoślazu stosowane wewnętrznie w postaci wyciągów wodnych pomagają w chorobach górnych dróg oddechowych, przy uszkodzeniach błon śluzowych gorącymi płynami i substancjami żrącymi. Zewnętrznie w postaci wyciągów wodnych na stany zapalne powiek i spojówek, zapaleniu i świądzie skóry. Z kwiatów przygotowywany jest syrop, stosowany w schorzeniach górnych dróg oddechowych.
Ze względu na to, że śluz rośliny hamuje wchłanianie związków w przewodzie pokarmowym, prawoślazu nie należy przyjmować przez zbyt długi czas.
Prawoślaz lekarski wykorzystywany jest także w kosmetyce. Stanowi cenny składnik preparatów do pielęgnacji włosów suchych oraz maseczek i płynów do pielęgnacji skóry – łagodzi stany zapalne.
Zbiory
- KORZEŃ możemy zbierać w drugim roku uprawy, jesienią lub wczesną wiosną. Wyczyszczone kłącza suszymy w temperaturze 30-40 stopni C. do uzyskania barwy jasnożółtej
- LIŚCIE zrywa się w czasie kwitnienia pozostawiając na roślinie co najmniej 1/3 zdrowych liści
Rozmnażanie
Prawoślaz lekarski rozmnażamy poprzez wysiew nasion bezpośrednio w kwietniu do gruntu w rzędy co 50-60 cm, na głębokość 0,5-1 cm (po wzejściu rośliny należy poprzerywać tak aby odległość między nimi wynosiła 20-30 cm) lub na rozsadnik – do gruntu przesadzamy w momencie wykształcenia 3-4 liści właściwych i 5 cm wysokości, w rozstawie 50×40 cm.
Prawoślaz nadaje się do ogrodu ziołowego – może być jego punktem centralnym bądź tłem dla innych roślin. Uprawiając prawoślaz lekarski w ogrodzie, powinniśmy zapewnić roślinie stanowisko słoneczne, a glebę żyzną, średnio zwięzłą, przepuszczalną i zasobną w wapń. Efektowny kwitnący prawoślaz wykorzystuje się do tworzenia kompozycji przestrzennych, również na kwiat cięty do bukietów.
Zastosowanie
- Odwar z korzeni lub liści. Składniki: suche kłącza lub liście – 1 łyżka oraz woda – 1 szklanka. Wysuszony i rozdrobniony korzeń lub liście zalewamy wodą. Gotujemy pod przykryciem 5-7 minut. Studzimy i przecedzamy. W razie potrzeby pijemy 1/2 szklanki 2-3 razy dziennie.
- Nalewka z korzeni. 100 g korzeni zalewamy 500 ml 40% czystej wódki i szczelnie zamykamy. Odstawiamy w ciepłe i ciemne miejsce na 2 tygodnie. Dwa razy dziennie wstrząsamy zawartość. Po zlaniu nalewki osad przelać na bawełnianą szmatkę i wycisnąć dokładnie resztę płynu z osadu. Całość przelać do ciemnej butelki. Można przechowywać w lodówce. Pić po 1-4 ml (1 łyżeczka lub 1 łyżka) 3 razy dziennie w zaburzeniach trawiennych i żołądkowych oraz nieżycie górnych dróg oddechowych i suchym kaszlu.
