Czarny bez – piękny krzew przydatny w walce o odporność

W moim ogrodzie czarny bez rośnie od zawsze, wiele lat temu posadził go mój tata. Przybrał formę małego około 5 metrowego drzewa, na które uwielbia wspinać się mój kot, a mnie co roku urzeka intensywnym zapachem kwiatów. Jednak oprócz tego, że drzewko bzu jest dekoracyjne, ma też wiele innych zalet, w tym właściwości prozdrowotne. Między innymi działa przeciwzapalnie, moczopędnie i oczyszczająco. W związku z czym bywa stosowany w grypie i przeziębieniach. Poza tym, że czarny bez nadaje się do leczenia infekcji, sprawdza się też w profilaktyce, jako środek wzmacniający naszą odporność. Nie od dziś wiadomo, że lepiej zapobiegać niż leczyć.

Czarny bez – podstawowe informacje o roślinie

Krzew bzu posiada dekoracyjne kwiatostany, owocostany i ulistnienie. Kwiaty są białe, kremowe lub różowe. Kwitnie w maju i czerwcu, a kwiaty pięknie pachną. Owoce są drobne zebrane w baldachogrona, na których w sierpniu zaczynają dojrzewać czarne owoce. Przybiera postać krzewu lub małego drzewa. Pokrój ma wzniesiony, rozłożysty, o luźnej koronie. Dorasta mniej więcej do 7 metrów wyskości. CZarny bez ma niewielkie wymagania siedliskowe i jest łatwy w uprawie. Radzi sobie na wielu podłożach, ale najbardziej sprawdzają się gleby próchnicze, o średniej wilgotności i podłożu lekko kwaśnym. Najlepiej rośnie w słońcu i półcieniu. Często też jest nazywany bzem białym, dzikim, lekarskim, aptekarskim czy pospolitym. W moim domu nazywa się go jedną z nazw pochodzenia ludowego, mówi się na niego hyczka.

Osobiście nie mam wątpliwości, co do tego, że warto mieć czarny bez w ogrodzie. Jednak jeśli komuś czarny bez, wydaje się zbyt pospolitym krzewem to warte uwagi są jego inne odmiany. Sama z chęcią bym je u siebie posadziła, jednak przy obecnej koncepcji ogrodu po prostu brakuje miejsca. Warto więc zwrócić uwagę na takie odmiany bzu czarnego, jak: Aurea (odmiana żółtolistna), Black Beauty (ciemno-czerwone ozdobne liście, to odmiana, która jest na mojej liście roślinnych zachcianek) BLACK LACE Eva ( ciemno-czerowne, wąskie liście) Madonna (liście o żółtej obwódce) Pulverulenta (jasne, wielokolorowe liście) Quincho Purple (młode liście są zielone, później ciemnieją; kwiatostany przed rozwinięciem mocno czerwone, później różowe lub białe). Należy jednak wiedzieć, że odmiany bzu czarnego o ozdobnych, ciemnych liściach, są trochę bardziej wymagające i do prawidłowego wzrostu wymagają żyznych gleb. Próchnicznych lub gliniasto-piaszczystych i w dodatku stale wilgotnych.Należy im też zapewnić słoneczne stanowiska, ponieważ w półcieniu nabierają lekko zielonego odcienia.

Czarny bez właściwości lecznicze

W lecznictwie największe znaczenie mają kwiaty i owoce bzu.

Kwiaty czarnego bzu

Kwiaty bzu zawierają kwasy organiczne, sole mineralne, flawonoidy, garbniki i olejki eteryczne. Napar z kwiatów bzu i syrop z kwiatów bzu zalecany jest w przeziębieniach, ponieważ działa napotnie, łagodzi katar oraz kaszel. Substancje zawarte w kwiatach bzu przyczyniają się do wzmacniania ścian naczyń krwionośnych. Mają także działanie moczopędne, co jest zaleceniem do stosowania przy nadciśnieniu tętniczym, obrzękach, stanach zatrzymania wody w organizmie. Napary z suszonych kwiatów bzu mają działanie oczyszczające, przeciwzapalnie, przeciwhotączkowe, wykrztuśne.

Owoce czarnego bzu

Owoce bzu zawierają witaminy A, B, C, żelazo, wapń, fosfor. Są też bogate w pektyny i garbniki. Pektyny działają przeczyszczająco i przeciwbólowo. Sprawdzą się przy leczeniu bolesnych miesiączek i migrenie. Spożywanie przetworzonych owoców czarnego bzu wzmacnia odporność działa przeciwzapalnie i antyoksydacyjnie. W szczególności są skuteczne przy stanach zapalnych gardła i krtani. Owoce mają też właściwości przeciwbakteryjnie, antywirusowe. Działają także przeciwgrzybiczo i przeciwko drożdżakom. Wspomagają leczenie przeziębień, nerwobóli, dolegliwości bólowych stawów i mięśni oraz zaburzeń trawienia. Sok z owoców bzu uszczelnia naczynia krwionośne i tkanki, co przeciwdziała chorobom układu krążenia.

Ważne! Owoce czarnego bzu zawierają prunazynę i sambunigrynę. Substancje te mogą wywołać zatrucie pokarmowe. Z tego powodu owoców nie spożywa się na surowo. Konieczne jest, by poddać je obróbce termicznej. W ten sposób neutralizuje się mogące nam zaszkodzić substancje. Spożywając przetworzone owoce czarnego bzu nie powinno się również przekraczać zaleceń dotyczących dawkowania. Może to wywołać bólu brzucha i biegunki.

Dawkowanie:
Sok z bzu – można pić kilka razy dziennie. Na raz maksymalnie 50 ml na przykład rozcieńczając z wodą lub herbatą. Bezpieczna dawka to 150 ml dziennie.
Syrop z bzu – zalecana dzienna dawka w przypadku syropu jest mniejsza. Spożywać należy 50 ml dziennie ( łyżka stołowa ma 15ml).

Nie przekraczając zalecanych dawek specyfiki z czarnym bzem są bezpieczne nawet dla kobiet w ciąży oraz dzieci od drugiego roku życia.

Czarny bez i prozdrowotne specyfiki z czarnego bzu

Jak pisałam czarny bez w moim ogrodzie jest odkąd pamiętam. Jednak dopiero rok temu zdecydowałam się, by osobiście przygotować z niego prozdrowotne preparaty. W maju zrobiłam syrop z kwiatów bzu, a we wrześniu konfiturę z owoców. Jedno mogę stwierdzić, żałuję, że zwlekałam z tym tak długo. Przetwory z bzu zagościły już na dobre w mojej spiżarni. W tym roku wręcz planuje potroić zapasy syropu z kwiatów bzu. Ja i domownicy wręcz go uwielbiamy. Zazwyczaj wypijamy go rozcieńczając z wodą. To samo robimy z konfiturą. Specyfiki z czarnego bzu zastosowań mają jednak wiele. Oprócz zastosowań prozdrowotnych wykorzystywane są też w kuchni, jako składnik kisieli, czy ciast. Poniżej przedstawiam najczęściej stosowane metody na wykorzystanie kwiatów i owoców czarnego bzu.

Napar z kwiatów czarnego bzu

Łyżkę kwiatów czarnego bzu zalewamy szklanką zimnej wody, doprowadzamy do wrzenia i gotujemy na małym ogniu przez około 5 minut. Odstawiamy na 15 minut i odcedzamy. Napar można przyjmować 2-3 razy dziennie wypijając na raz 1/3 szklanki.

Syrop z kwiatów czarnego bzu

Składniki: 70 baldachów kwiatów czarnego bzu, 1 kg cukru, około 1,5 litra wody, sok z 2 cytryn.

W pierwszej kolejności odcinamy drobne gałązki z kwiatami pozbywając się grubszych zielonych łodyg. Ważne jest by nie myć kwiatów! Wkładamy je do garnka i zalewamy wrzątkiem tak, by po ugnieceniu szpatułką kwiaty były przykryte wodą (około 500 ml). Przestudzone kwiaty odstawiamy na dobę lub dwie do lodówki. Po tym czasie odciskamy płyn z kwiatów przez gazę lub przecedzamy przez sito.
Następnie zagotowujemy litr wody z cukrem i gotujemy przez 3 minuty, aż do uzyskania przejrzystości. Następnie dodajemy odciśnięty płyn z kwiatów bzu, sok z cytryn i mieszamy. Syrop przechowujemy w lodówce lub rozlewamy do słoików i pasteryzujemy przez 15 minut, by zachować go na dłużej.

Sok z owoców czarnego bzu

Składniki: 1 kg owoców, 1 szklanka cukru, 2 szklanki wody

Zbieramy dojrzałe owoce (najlepiej we wrześniu). W oddzieleniu ich od gron sprawdzi się widelec. Następnie owoce opłukujemy w wodzie. W garnku rozgniatamy owoce i zalewamy wodą. Od momentu wrzenia gotujemy minimum przez 15 minut. Potem przelewamy przez gęste sito lub gazę i dodajemy cukier. Znów doprowadzamy do wrzenia i rozlewamy do słoików, bądź butelek.

Syrop z owoców czarnego bzu

Sładniki: 1kg owoców, 600 g cukru

Tak samo, jak podczas przygotowywania soku należy oderwać owoce i umyć je pod zimną woda. Osuszone na sitku owoce przesypuje się do garnka i zasypuje częścią cukru. Należy doprowadzić do ich zagotowania Gotuje się tak długo dopóki się nie rozpadną. Następnie przecedza się je na sitku. Otrzymany syrop przelewa się do garnka i dosypuję resztę cukru. Gotujemy 10 minut ciągle mieszając, aby syrop nie wykipiał. Z syropu zbieramy pianę i przelewamy do słoików. Można dodatkowo zapasteryzować.

Konfitura z owoców czarnego bzu

Składniki: owoce czarnego bzu 500g, cukier 500g, cytryna (opcjonalnie), kilka łyżek wody.
Owoce myjemy i obieramy widelcem. Wkładamy do garnka z grubym dnem i dodajemy kilka łyżek wody. Gotujemy na małym ogniu, co jakiś czas mieszając. Gdy owoce się rozpadną i puszczą sok dodajemy cukier oraz sok z cytryny. Kontynuujemy gotowanie, aż do uzyskania odpowiedniej konsystencji. Gorącą konfiturę wkładamy do słoików.

Czarny bez jest niezaprzeczalnym przykładem na to, jak wielka siła tkwi w naturze. Między innymi za to kocham rośliny! Jednak na tym, nie koniec zastosowań czarnego bzu. Roślina ta wykorzystywana jest też w kosmetyce, jako środek przeciwzmarszczkowy, zmiękczający i wybielający skórę. Dowiedz się więcej o zastosowaniu czarnego bzu w kosmetyce. Zapaleni ogrodnicy powinni też wiedzieć, że napar z liści bzu stosuje się, jako oprysk przy zwalczaniu szkodników, takich jak mszyce, bielinek kapustnik i rolnice.

Czytaj także: Jak pozbyć się ćmy bukszpanowej?