Murarka ogrodowa
Murarka ogrodowa (Osmia rufa)
Murarka ogrodowa to jeden z najskuteczniejszych zapylaczy i jeden z najprostszych owadów do hodowania. Poznajcie tą pracowitą pszczółkę. Jej cykl życiowy, zwyczaje oraz kilka wskazówek dotyczących hodowli.
Murarka ogrodowa to gatunek wyjątkowej pszczoły. Zupełnie innej od najpopularniejszej wśród pszczół – pszczoły miodnej. Rodzaj murarka (Osmia) liczy w Polsce 18 gatunków pszczół. Murarki posiadają wyjątkową zdolność murowania gniazd i zbierania pyłku na dolną stronę odwłoka.
Najpopularniejszym gatunkiem murarki, która występuje na terenie całego kraju w stanie dzikim, jest murarka ogrodowa. Murarka należy do grupy tzw. pszczół samotnic. Oznacza to, że murarka nie potrzebuje innych pszczół do przeżycia. Nawet jeśli żyją w kolonii, jak to często ma miejsce w hodowli, poszczególne murarki nie dzielą się między sobą informacjami np. o tym, gdzie znaleźć wodę.
Wielkość i wygląd
Murarka ogrodowa jest pszczołą o średnich rozmiarach. Jest zauważalnie mniejsza od pszczoły miodnej. Murarkę łatwo odróżnić od pszczoły miodnej także dzięki ubarwieniu ciała. U obu płci murarek przeważa kolor rudawy lub rdzawy. Długość ciała samic murarki wynosi 10-12 mm. Samce są nieco mniejsze, osiągają około 8-10 mm. I to zasadniczo jedyna różnica pomiędzy samicami, a samcami widziana gołym okiem.
Oglądając samice murarki pod dużym powiększeniem na płytce czołowej możemy zobaczyć dwa wystające rożki, a w części twarzowej głowy – silnie zbudowane i uzębione żuwaczki. To właśnie ten narząd sprawia, że murarka tak sprawnie wykonuje prace murarskie.
Ponieważ całkowita długość języczka u samic wynosi zaledwie 4,8 mm, murarka ogrodowa zalicza się do pszczół krótkojęzyczkowych.
Biologia murarki ogrodowej
Murarka ogrodowa posiada jedną generację w roku. Oznacza to, że pszczoły, które wygryzą się z kokonów wiosną, po złożeniu larw i zapewnieniu im pożywienia, po spełnieniu swojego naturalnego obowiązku, giną. Murarka to pszczoła wiosenna. W naturze loty rozpoczyna już w pierwszej połowie kwietnia, a kończy je w drugiej połowie czerwca. Jako pierwsze z kokonów wygryzają się samce. Samice wygryzają się z kokonów 1-2 tygodnie później.
Rola samców murarek jest bardzo ograniczona. Nie uczestniczą ani w budowie komórek, ani w znoszeniu pyłku do gniazda. Całe swoje życie spędzają na patrolowaniu okolicy, konkurowaniu z innymi samcami i na kopulowaniu z samicami. Ich rola w zapylaniu także jest znikoma, ponieważ kwiaty odwiedzają jedynie w poszukiwaniu nektaru potrzebnego im do spożycia w celu utrzymania się przy życiu.
Murarki nie są wybredne, jeśli chodzi o miejsce założenia gniazda, choć przywiązują się do miejsca, w którym się wygryzą. Jeśli nie muszą, nie będą szukać i długo wybierać miejsca. W naturze najchętniej wybierają na założenie gniazda puste łodygi roślin baldaszkowatych, trzcinę pospolitą oraz różnego rodzaju otwory wygryzione przez inne owady w drewnie. W naturalnych warunkach murarki można znaleźć w bardzo nietypowych miejscach. Chętnie założą gniazdo w otworze po sęku w drewnie, w kanale w dachówce ceramicznej, czy w otworach w cegle dziurawce.
Murarka ogrodowa – budowa gniazda
Gniazda murarek mają charakterystyczną budowę – wszystkie komórki ułożone są w sposób liniowy. Samica murarki rozpoczyna składanie pokarmu od końca kanału. Gdy znajdzie się tam wystarczająca ilość pokarmu, samica składa jajeczko i zamurowuje tunel przegrodą z gliny. Następnie ponownie zaczyna znosić pokarm i składa kolejne jajeczko, które oddziela następną przegrodą. Postępuje w ten sposób aż do końca tunelu, który następnie zasklepia zazwyczaj nieco grubszym korkiem, który jest mieszaniną gliny i ziemi. Zdaniem ostatniej ściany jest zabezpieczenie larw przed szkodnikami.
W pojedynczej komórce samica gromadzi około 200 mg pyłku. Aby napełnić jedną komórkę wystarczającą ilością pyłku dla larwy, samica wykonuje około 30-40 lotów roboczych, odwiedzając kilka tysięcy kwiatów.
To, ile komórek założy jedna samica, uzależnione jest od wielu czynników. Nie tylko od długości tunelu, ale także pogody, czy dostępności pożywienia. W hodowli duże znaczenie ma także stosunek samców do samic. On musi być odpowiedni. Np. zbyt mała ilość samców może nie zapłodnić wszystkich samic. Przy założeniu, że warunki bytowe były odpowiednie, jedna samica buduje średnio od 2 do 15 komórek.
Murarka ogrodowa – rozwój
Larwa murarki ogrodowej wylęga się z jaja po około 7 dniach od zamknięcia komórki. Od pierwszych chwil swojego życia zajmuje się tylko i wyłącznie jedzeniem zgromadzonych zapasów pyłku. Pokarmu starcza jej mniej więcej na miesiąc. Gdy pyłek zostanie zjedzony larwa zaczyna prząść wokół siebie dość twardy, ciemnobrunatny kokon. Wewnątrz kokonu na przestrzeni kilku kolejnych tygodni larwa zaczyna się przeobrażać i już w drugiej połowie lata osiąga postać dorosłego owada (tzw. imago). W tej postaci murarka ogrodowa przeczekuje zimę, aby wiosną kolejnego roku wybudzić się z odrętwienia i rozpocząć kolejny cykl.
Kokony przechowywane w domu należy wyłożyć w kartoniku w okolice gniazda na początku kwietnia. Pierwsze murarki zaczną się wygryzać w drugim lub trzecim dniu od wyłożenia kokonów. Średnio po 5 dniach następuje wylot 50% samców i 20% samic. Ostatnie pszczoły wygryzają się z kokonów po około dwóch tygodniach.
Przetrwanie tak długiego okresu życia w formie postaci dorosłej, nawet w uśpieniu, w skrajnie nieprzyjaznych życiu zimowych warunkach, to nie lada sztuka. Murarki potrafią to dzięki umiejętnemu gospodarowaniu wodą i energią zgromadzoną w organizmie. Paradoksalnie o wiele lepsze są dla nich niższe temperatury, ale stałe, niż obecne zimy, w których często mamy ocieplenia i spadki temperatur. Podczas takich wahań dochodzi do szybszego spalania zgromadzonych zapasów. Właśnie dlatego w hodowli zaleca się przechowywanie kokonów murarek w kartonikach w lodówce, ponieważ panuje tam stała, idealna dla murarek temperatura.
Zdobywanie pokarmu
Jak już wspomnieliśmy na początku, murarka ogrodowa to pszczoła samotnica, która nie wymienia się informacjami z innymi pszczołami żyjącymi w tej samej kolonii. Nawet na temat miejsca zbioru pokarmu i jego atrakcyjności. Takie zachowanie powoduje, że murarki poszukują pożywienia przede wszystkim w okolicy gniazda i robią to bardzo intensywnie. Przy korzystnych warunkach pogodowych murarka ogrodowa wykonuje loty na odległość do 300 m od gniazda. Loty na dalsze odległości zdarzają się wtedy, gdy pszczoły gniazdują w pobliżu dużej plantacji roślin uprawnych lub gdy w najbliższym otoczeniu gniazda zaczyna brakować pokarmu. To bardzo dobra informacja dla wszystkich właścicieli ogródków i sadów. Murarka ogrodowa to dla nich idealny owad zapylający.
Uniwersalny zapylacz
Murarka ogrodowa to bardzo skuteczny zapylacz. Słynie z wysokiej efektywności zapylania większości roślin ogrodniczych i drzew owocowych. Murarkę wykorzystuje się także do zapylania roślin uprawianych pod osłonami. W słoneczny dzień murarki potrafią być aktywne nawet przez 14 godzin.
Kilka ważnych wskazówek
W hodowli murarki ogrodowej najważniejszym elementem jest zapewnienie pszczołom dobrego miejsca do założenia gniazda. Przede wszystkim domek dla murarek musi być dobrze osłonięty i zabezpieczony przed deszczem. Murarki nienawidzą wilgoci. Równie ważne jest to, aby zapewnić im właściwą wystawę. Murarki jak każe pszczoły to dzieci słońca i potrzebują go jak najwięcej. Wloty do tuneli powinny być skierowane na południe, ewentualnie południowy wschód lub południowy zachód. Wysokość umiejscowienia gniazda nie ma znaczenia. Powszechnie przyjęło się, aby montować domki dla murarek na wysokości jednego metra, ale ma to związek raczej z wygodą. W naturze pszczoły te gnieżdżą się zarówno na wysokości 1 metra nad ziemią, jak i w gniazdach znajdujących się na wysokości trzeciego piętra.
Jedynym problemem, na jaki mogą napotkać hodowcy murarek ogrodowych, to pasożyty, które atakują gniazda murarek. Dowiedz się jakie pasożyty występują w gniazdach i jak się przed nimi bronić.
Murarka ogrodowa to niezwykła pszczoła, która jest bardzo cennym zapylaczem. Sam hoduję ją w swoich ogrodach i zachęcam każdego właściciela ogrodu, sadu lub uprawy do tego samego! Hodowla jest naprawdę prosta i bezproblemowa!
