Uprawa warzyw w skrzyniach
Uprawa warzyw w skrzyniach – główne zalety
Uprawa warzyw w skrzyniach (lub inaczej na podwyższonych grządkach) to doskonałe rozwiązanie dla wszystkich ogrodników, którzy chcą uzyskać większe i lepsze plony przy zdecydowanie mniejszym nakładzie pracy.
W tym materiale dzielimy się z wami największymi zaletami uprawy w skrzyniach, podpowiadamy jak rozpocząć uprawę w skrzyniach oraz co w nich uprawiać.
My uprawiamy warzywa w skrzyniach już od 4 sezonów i jesteśmy bardzo zadowoleni z plonów, a nasze plecy dziękują – zwłaszcza podczas długich godzin pielenia 🙂
Skrzynie wymagają co sezon delikatnej naprawy i konserwacji, ale i tak nie wyobrażamy sobie powrotu tylko do tradycyjnej formy uprawy. Na działce mamy zarówno skrzynie, jak i tradycyjne grządki, mamy więc bardzo dobre porównanie w jakości plonów oraz ilości pracy.
Skrzynie do uprawy warzyw i ziół nazywane bywają także podwyższonymi grządkami (z języka angielskiego raised bed). Ten rodzaj uprawy jest szczególnie popularny na Wyspach Brytyjskich. W Polsce jest trochę zapomniany, ale z roku na rok rośnie jego popularność.
Uprawa w skrzyniach to świetne rozwiązanie dla tych osób, które mają warunki do uprawy warzyw, a więc ogródek i chcą je uprawiać, ale z różnych względów gleba w ich ogrodzie na to nie pozwala. Do głównych problemów z glebą możemy zaliczyć jej wyjałowienie lub np. gdy w ogrodzie mamy teren podmokły.
Mieszkanie w bloku wcale nie musi być przeszkodą w uprawianiu własnych warzyw. Uprawa w skrzyniach doskonale sprawdzi się także w przypadku osób, które nie mają ogrodu, a tylko niewielki balkon lub taras. Skrzynię z ziemią możemy bez problemu ustawić właśnie na balkonie lub tarasie.
Uprawa warzyw w skrzyniach – trudniej, aby było łatwiej
Z pozoru uprawa w skrzyniach może wydawać się bardziej skomplikowana i pracochłonna od tradycyjnej formy uprawy. Nic bardziej mylnego. Naturalnie początkowy nakład pracy jest większy, ponieważ musimy zbudować skrzynie oraz wypełnić je ziemią, ale już sama obsługa warzyw uprawianych w skrzyniach jest o wiele bardziej wygodna.
Każdy ogrodnik, który stosuje uprawę w skrzyniach w swoim ogrodzie doskonale wie, że podwyższone grządki pozwalają uzyskać znacznie bardziej okazałe plony, przy mniejszym nakładzie pracy – zwłaszcza podczas siania i sadzenia oraz pielenia.
Uprawa na podwyższonych grządkach jest szczególnie wskazana dla osób starszych lub niepełnosprawnych. Wysokie skrzynie pozwalają osobom starszym i niepełnosprawnym uprawiać warzywa bez potrzeby ciągłego schylania się.
Kolejną bardzo ważną zaletą uprawy na podwyższonych grządkach jest szybszy wzrost warzyw oraz dłuższy okres wegetacji, dzięki czemu warzywa w skrzyniach możemy uprawiać wcześniej niż w grucie i zdecydowanie dłużej. Dzieje się tak głównie dlatego, że w skrzyniach jesteśmy w stanie utrzymać wyższy poziom wilgotności, a podłoże zdecydowanie szybciej i mocniej się nagrzewa. Dodatkowo podłoże w skrzyniach jest lepiej napowietrzone i bardziej pulchne, ponieważ ziemia nigdy nie jest udeptywana. Warzywa w skrzyniach mają zazwyczaj także o wiele mniejszą konkurencję o składniki pokarmowe, ponieważ przy zastosowaniu odpowiednich zabiegów, chwasty w skrzyniach rosną zdecydowanie rzadziej. Wystarczy zastosować w nowo zakładanych skrzyniach ziemię wolną od nasion chwastów i regularnie ściółkować podłoże np. agrowłókniną lub skoszoną trawą.
Dodatkowo warzywniak w drewnianych skrzyniach prezentuje się bardzo estetycznie i będzie ozdobą każdego ogrodu.
Wady podwyższonych grządek
Uprawa warzyw w skrzyniach bez cienia wątpliwości ma wiele zalet. Z pewnością zastanawiacie się, czy ta forma uprawy ma jakieś wady? Jedyną wadą tej metody jest stosunkowo wysoki koszt początkowy. Zbudowanie lub zakup gotowych skrzyń może być sporym kosztem, a dodatkowo im większa konstrukcja, tym wydatki rosną.
Naturalnie nie musimy od razu budować skrzyń w całym ogrodzie. Możemy zacząć od jednej lub dwóch podwyższonych grządek i systematycznie rozbudowywać ilość skrzyń wraz z czasem. Doskonałym sposobem na zmniejszenie kosztów jest także wykorzystanie różnego rodzaju elementów, które leżą gdzieś na działce niewykorzystane lub po prostu z materiałów, które byśmy wyrzucili (np. stare deski lub palety).
Budowa krok po kroku
Budowę skrzyń rozpoczynamy od wybrania miejsca na ustawienie podwyższonych grządek.
Ponieważ wszystkie warzywa do odpowiedniego wzrostu, kwitnienia i owocowania potrzebują słońca, warzywnik powinien być usytuowany w miejscu możliwie jak najlepiej nasłonecznionym.
Takie miejsce ma jednak jedną istotną wadę – ziemia w skrzyniach będzie szybciej przesychać, przez co będziemy musieli ją częściej podlewać. Rozwiązaniem tego problemu jest ściółkowanie podłoża w skrzyniach lub zastosowanie specjalnego hydrożelu, który trzyma wilgoć i powoli uwalnia ją do gleby lub zamontowanie specjalnego systemu podlewania.
Materiały do budowy skrzyń
Gdy wybierzesz już miejsce zgromadź na “placu budowy” wszystkie potrzebne materiały oraz narzędzia.
W zależności od planowanego kształtu skrzyni, będziemy potrzebować np. dwóch dłuższych i dwóch krótszych desek do skrzyni prostokątnej lub czterech desek o tej samej długości do skrzyni kwadratowej. Deski powinny być stosunkowo grube. Im grubsze tym większa stabilność oraz żywotność skrzyń. Dodatkowo w przypadku dużych skrzyń potrzebne będą 4 kantówki – po jednej na każdy róg skrzyni lub ewentualnie 6 kantówek, jeśli nasza skrzynia będzie długa. Kantówka po środku długich desek przyda się, jeśli planujemy zbudować skrzynie powyżej 2 m długości.
Kantówki powinny być wkopane w głąb na kilkanaście cm. Taki zabieg stabilizuje całą konstrukcję.
Skrzynie celowo nie mają dna, aby umożliwić pożytecznym organizmom dotarcie do podłoża w skrzyniach, a wodzie umożliwić swobodny przepływ.
Zamiast gwoździ lepiej użyć specjalnych wkrętów do drewna, które zdecydowanie silniej i lepiej łączą drewniane elementy.
Najlepszym materiałem na skrzynie jest twarde drewno np. z robinii, buku lub dębu. Można też zastosować tańsze rozwiązanie, czyli na przykład deski świerkowe lub sosnowe. Musimy jednak liczyć się z tym, że skrzynie z tego rodzaju drewna wytrzymają w naszym ogrodzie krócej.
Aby wydłużyć żywotność skrzyń, warto zaimpregnować deski naturalnym, nietoksycznym preparatem. Do takich preparatów możemy zaliczyć oleje roślinne, które są bardzo głęboko wchłaniane przez drewno i skutecznie chronią je przed wilgocią i pękaniem lub pokost – zagęszczony olej lniany.
Ściany boczne skrzyń możemy dodatkowo obić wewnątrz folią ogrodniczą, co także wydłuży żywotność skrzyń.
Drewno to nie jedyny materiał, z którego możemy wykonać skrzynie. Podwyższone grządki można także zbudować z cegieł, kamieni, betonowej palisady, czy betonowych kręgów. Dobór materiałów jest bardzo dowolny. Idealną gotową małą skrzynią jest drewniana skrzynka po owocach lub plastikowa beczka po żywności.
Wymiary
Skrzynie mogą mieć dowolne wymiary, pamiętajmy jednak, aby nie były zbyt szerokie. Jeśli szerokość skrzyni będzie przekraczała 120 cm, będziemy mieć znacznie utrudniony dostęp do środka grządki.
Jeśli planujemy zbudować więcej skrzyń, które postawimy obok siebie, pamiętajmy także, aby zostawić pomiędzy nimi wystarczającą ilość miejsca, tak aby bez problemu można było wjechać pomiędzy skrzynie taczką. Pamiętajmy jednak o tym, że nie warto budować zbyt długich skrzyń. Obejście warzywniaka dookoła byłoby trudne, a dodatkowo dłuższe skrzynie są bardziej podatne na uszkodzenia i wymagają zastosowania pionowych wzmocnień na ścianach.
O ile długość skrzyń to kwestia bardzo dowolna, o tyle warto nie przekraczać szerokości 1,2 m. Taka szerokość pozwala na swobodny dostęp do środka skrzyni z każdego boku.
Wysokość skrzyń także może być dowolna. Przyjmuje się, że powinna wynosić około 0,5 metra. Taka wysokość pozwala na komfortową pracę bez potrzeby nadmiernego schylania się oraz na siedzenie podczas pielenia. Oczywiście konstrukcje mogą być niższe lub wyższe. Wszystko zależy od naszych preferencji, miejsca oraz środków finansowych, które chcemy przeznaczyć na budowę skrzyń.
Ziemia
Przygotowanie podłoża pod uprawę to bardzo ważny element, który ma bardzo istotny wpływ na plony.
Co musimy zrobić? To zależy tylko od nas. Tak naprawdę nie musimy robić absolutnie nic!
Drewnianą skrzynię można ustawić bezpośrednio na gruncie lub nawet na trawniku, a następnie wypełnić ją po prostu ziemią z ogrodu lub zakupionym żyznym podłożem przeznaczonym do uprawy warzyw. Warstwa ta powinna mieć minimum 30 cm. To wszystko. Skrzynia jest już gotowa do uprawy.
W wielu poradnikach dotyczących uprawy w skrzyniach możemy przeczytać, aby usunąć trawę przed postawieniem skrzyni. Tymczasem trwa na dnie skrzyni to doskonały nawóz startowy pod przyszłą uprawę. Wystarczy przykryć trawę na dnie skrzyni tekturą, a następnie zasypać ziemią.
Jak warto przygotować ziemię?
Warto jednak zadbać o lepsze przygotowanie podłoża w skrzyniach, abyśmy mogli cieszyć się jeszcze bardziej obfitymi plonami. Uprawa warzyw w skrzyniach z przygotowanym podłożem to niemal gwarancja obfitych plonów.
Przygotowanie podłoża warto rozpocząć od ułożenia na dnie skrzyni drucianej siatki o drobnych oczkach, która utrudni gryzoniom dostęp do korzeni naszych plonów. Taką siatkę bez problemu kupimy w każdym sklepie ogrodniczym. Na dół skrzyni nie powinniśmy stosować żadnej folii, czy specjalnych mat. Utrudnią one odpływanie wody.
Jeśli na działce, czy w ogrodzie nie mamy problemu z kretami, możemy zrezygnować z zamontowania siatki. Choć jeśli mamy taką możliwość, to nie warto pomijać tego kroku. Krety potrafią pojawić się w ogrodzie zawsze, tym bardziej jeśli dobrze przygotowane podłoże zwabi do naszych skrzyń dużo pożytecznych dżdżownic, które są głównym przysmakiem kretów.
Następnie na dnie skrzyni układamy kolejno warstwy różnego rodzaju materii organicznej. Na sam spód kładziemy gałęzie, następnie słomę lub skoszoną trawę, następnie nieprzerobiony kompost lub obornik, a na sam wierzch około 30 cm dobrej jakości ziemi ogrodowej lub dobrze przerobiony kompost.
Tak przygotowane podłoże będzie bardzo dobrze służyć naszym roślinom. Podczas procesów rozkładu materii organicznej będzie uwalniać się ciepło, które przyspieszy wzrost warzyw.
Ziemia w skrzyni może być w każdej chwili wymieniona, dzięki czemu możemy w łatwy sposób uniknąć chorób i szkodników glebowych.
Ścieżki
Jak już wspomnieliśmy wcześniej, jeśli planujemy zbudować kilka skrzyń koło siebie, warto pamiętać o zachowaniu pomiędzy nimi wygodnych odstępów, które pozwolą nam np. swobodnie manewrować taczką. Warto także zadbać o odpowiednie przygotowanie podłoża pomiędzy skrzyniami.
Pomiędzy skrzyniami możemy np. wysypać gruboziarnisty żwir, korę sosnową, słomę lub rozłożyć maty szkółkarskie, które zapobiegną rozwojowi chwastów i nadmiernemu parowaniu wody.
Osoby, którym nie przeszkadza więcej obowiązków, mogą zdecydować się także na założenie pomiędzy skrzyniami trawnika. Będziemy mieli dodatkowy obowiązek, ale także darmowy materiał do ściółkowania podłoża w skrzyniach.
Co możemy uprawiać w skrzyniach?
W skrzyniach możemy uprawiać praktycznie wszystkie warzywa, kwiaty i zioła. Lepiej nie uprawiać jedynie warzyw wieloletnich, ponieważ na podwyższonych grządkach będą one znacznie bardziej narażone na przemarznięcie w zimie.
Choć przy obecnych zimach eksperymentalnie zostawiłem w skrzyniach nieco marchewek i pietruszek i miały się doskonale. Bez problemu wyciągałem marchewki ze skrzyń w styczniu.
W skrzyniach świetnie sprawdzą się warzywa liściowe: wszystkie rodzaje sałat oraz kapust, endywia, burak liściowy, szpinak, koperek, natka pietruszki, brokuł, czy kalafior, a także warzywa korzeniowe: marchew, pietruszka, czy buraki.
W skrzyniach doskonale radzą sobie także warzywa o jadalnych owocach: pomidory, papryki, cukinia oraz warzywa o jadalnych nasionach: fasolka szparagowa, czy bób.
My uprawialiśmy w skrzyniach praktycznie wszystkie warzywa poza ziemniakami – z oczywistych względów. Już dorodne marchewki i pietruszki, o burakach nie wspominając, potrafią rozsadzić skrzynię! A co dopiero ziemniaki? Te zawsze w gruncie.
Zobaczcie kilka z naszych warzyw uprawianych w skrzyniach w pierwszym roku uprawy:
Do uprawy w skrzyniach świetnie nadają się także wszystkie zioła.
Rośliny ozdobne mogą pełnić w skrzyniach 3 funkcje – ochronną, dekoracyjną i jadalną. Aksamitki odstraszają mszyce, a przy tym dodadzą koloru uprawom roślin jadalnych. Za to kwiaty nagietków, nasturcji, bratków i lawendy można także zjeść!
Skrzynie możemy podzielić na mniejsze kwatery za pomocą np. cienkich listewek, dzięki czemu zachowamy porządek w uprawach.
Dodatkowo jeśli uprawiamy warzywa w kilku skrzyniach, to w każdej z nich możemy zastosować inny rodzaj podłoża. Taki, który będzie najlepiej dostosowany do wymagań danej grupy warzyw.
To bardzo wygodne rozwiązanie, gdy uprawiamy w warzywniku wiele różnych warzyw o całkowicie odmiennych wymaganiach glebowych.
Ogrodowe inspiracje ze skrzyniami
Najważniejsze zalety – podsumowanie:
- możemy uprawiać w nich warzywa nawet jeśli gleba w ogrodzie nam na to nie pozwala,
- co roku możemy łatwo wymienić i nawozić ziemię,
- skrzynia sprawdzi się nawet na małej działce, w której nie mamy miejsca na rozległe grządki oraz na tarasach i balkonach,
- siatka wyłożona na dnie skrzyni chroni przed kretami oraz gryzoniami, które mogą zjadać korzenie,
- uprawę roślin w skrzyniach możemy rozpocząć wcześniej niż w gruncie,
- warzywa rosną szybciej, a chwastów jest mniej niż w gruncie,
- sianie, sadzenie, pielenie i podlewanie warzyw w skrzyniach jest wygodniejsze, szczególnie dla osób starszych,
- drewniane skrzynie ładnie się prezentują i mogą stać się ozdobą działki,
- gdy mamy psa w ogrodzie, nie musimy martwić się o to, gdzie załatwia swoje potrzeby
Uprawa warzyw w skrzyniach to czysta przyjemność! Serdecznie polecam wszystkim ogrodnikom!
Czytaj więcej: Kopcowanie warzyw – dowiedz się, jak przechowywać warzywa zimą
